Καρπάτσιο, Βιτόρε

(Vittore Carpaccio, Βενετία 1456; – 1526;). Ιταλός ζωγράφος. Το πρώτο γνωστό έργο του, που χρονολογείται περίπου το 1485, είναι ο Χριστός της συλλογής Κοντίνι στη Φλωρεντία. Στο έργο αυτό η προοπτική τοποθέτηση των μορφών και η απόδοση των όγκων μαρτυρούν την αναφορά του καλλιτέχνη στη ζωγραφική του Αντονέλο ντα Μεσίνα. Στη νεανική του δραστηριότητα ανήκουν και οι Σκηνές από τον βίο της αγίας Ούρσουλας (1490-95), πίνακες προορισμένοι για την ομώνυμη σχολή που βρίσκονται στην Ακαδημία της Βενετίας. Τα έργα αυτά –νεανικά ως προς τη χρονολόγησή τους, αλλά ώριμα ως προς την ποιότητα της τέχνης τους– κατατάσσουν τον καλλιτέχνη σε περίοπτη θέση μεταξύ των συναδέλφων του. Οι αφίξεις και οι αναχωρήσεις των πρεσβευτών, η συνάντηση των μνηστευμένων και οι άλλες περιπέτειες της ζωής της αγίας τοποθετούνται σε φωτεινές προοπτικές απόψεις μιας Βενετίας μεταμορφωμένης μέσα στο υγρό γαλάζιο του ουρανού και της λιμνοθάλασσας ή σε μυθικά συννεφιασμένα τοπία του Βορρά. Αν και με τα τοπία του ο Κ. προαναγγέλλει ουσιαστικά την τονική ζωγραφική του Τζιορτζόνε και του Τιτσιάνο, ουδέποτε προσχώρησε απόλυτα σε αυτήν είτε επειδή προτίμησε να διατηρήσει την πίστη του στην παράδοση του 15ου αι., που εμπνεόταν από τη φλαμανδική ζωγραφική, είτε εξαιτίας της κόπωσης των τελευταίων του χρόνων. Οι λεπτομέρειες των εσωτερικών, το φως που διαφέγγει μέσα από τους υαλοπίνακες, περιγράφοντας τα δοχεία με τα άνθη (Όνειρο της αγίας Ούρσουλας) και σταματά σε μια ακινησία σχεδόν οραματισμού τα αντικείμενα, τα ζώα και τα ανθρώπινα πρόσωπα (Ο άγιος Ιερώνυμος στοσπουδαστήριό του)ή αποκαλύπτει απομακρυσμένα αντικείμενα, γόνδολες και γονδολιέρους στη σμίκρυνση της απόστασης που δημιουργούν οι κιονοστοιχίες στις στοές ή στους εξώστες επάνω στη λιμνοθάλασσα, θυμίζουν τις λεπτομέρειες των εσωτερικών Βαν ντερ Βάιντεν. Από τον Τζεντίλε Μπελίνι, με τον οποίο συνεργάστηκε στα τέλη του 15ου αι. στις Ιστορίες του Σταυρού για τη σχολή του Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή (σήμερα στην Ακαδημία της Βενετίας), ο Κ. αποκόμισε τους τρόπους μεστής και λεπτομερειακής αφήγησης. Περίπου το 1505, μαζί με τις αποτυχημένες Ιστορίες τωνΑλβανών, ο Κ. ζωγράφισε τα λαμπρά έργα για τη σχολή των Σκιαβόνι (όπως την Κλήση του αγίουΜατθαίου και τις Σκηνές του βίου του αγίου Ιερώνυμου, στις οποίες ανήκει Ο άγιος Ιερώνυμος στοσπουδαστήριό του). Την επόμενη περίοδο, περίπου το 1510, η ζωγραφική του Κ. παρουσίασε και πάλι μια κάμψη (πίνακες για τη σχολή του Αγίου Στεφάνου), αλλά η Υπαπαντή του 1510 (Βενετία, πινακοθήκη Ακαδημίας), με τον ωραιότατο μουσικό άγγελο στο κέντρο της σκάλας και τις περίφημες Κυρίες της Αυλής, απορροφημένες σε αόριστες σκέψεις, καθώς δροσίζονται στον εξώστη μια θερμή και ακίνητη βενετσιάνικη βραδιά, αποτελεί πραγματικά ένα αριστούργημα. Την τελευταία περίοδο της ζωής του συνεργάστηκε στη Βενετία και στην Ίστρια με τους γιους του, Πιέτρο και Μπενεντέτο, καθώς και με άλλους. Αλλά στο Σαν Τζόρτζιο Ματζόρε (1516) αναβιώνει ο μεγάλος αφηγητής του Βίου της αγίας Ούρσουλας, ο ποιητής μύθων, ο ζωγράφος των ταραγμένων πρώτων επιπέδων που απαλύνονται από τα φώτα των δειλινών. «Το ήμερο λιοντάρι και η φυγή των ταραγμένων μοναχών», από τον «Βίο του Αγίου Ιερώνυμου», του Βενετού ζωγράφου Βιτόρε Καρπάτσιο (Σχολή του Αγίου Γεωργίου των Σκιαβόνι, Βενετία). «Ένας ιππότης» (1510), έργο του Ιταλού ζωγράφου Βιτόρε Καρπάτσιο (Συλλογή Τίσεν, Λουγκάνο, Ελβετία).